D-8 bildirisi yayımlandı: 10 Yıllık Yol Haritası kabul edildi

D-8 ülkeleri, Dakka bildirisiyle ırkçılık, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı ve Müslüman karşıtlığı ile mücadele etme iradesini teyit etti.

Gelişen Sekiz Ülke (D-8) Teşkilatının 10’uncu Zirve Toplantısı’nda, D-8 ülkeleri, teşkilatı daha güçlü ve gelişmiş hale getirmeyi hedefleyen D-8 On Yıllık Yol Haritası ile ticari iş birliğini derinleştirme ve iç ticaret hacimlerini toplam D8 ticaretinin en az yüzde 10’una ulaştırma hedefini kabul etti.

Bangladeş’in ev sahipliğinde ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla çevrim içi düzenlenen Gelişen Sekiz Ülke (D-8) Teşkilatının 10’uncu Zirve Toplantısı’nda “2020-2030 D-8 On Yıllık Yol Haritası” kabul edildi ve toplantıya ilişkin bildiri yayımlandı.

Türkiye, Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Malezya, Nijerya ve Pakistan’dan oluşan D-8 ülkeleri, bugünkü zirvede kabul edilen D-8 On Yıllık Yol Haritası’yla teşkilatı daha güçlü ve gelişmiş hale getirmeyi hedefliyor.

Yol Haritası, sektörel hedeflere ulaşmak amacıyla her bir iş birliği alanı için somut proje planları tasarlanmasının yanı sıra Birleşmiş Milletler (BM) tarafından belirlenen 2030 sürdürülebilirlik gündemine ulaşılmasına yardımcı olmak için ilgili stratejilerin ve eylem programlarının uygulanmasını desteklemeyi de amaçlıyor.

Ticaret, tarım ve gıda güvenliği, endüstriyel iş birliği ve KOBİ’ler, enerji, ulaştırma ve bağlantısallık, turizm ve sağlık gibi konularda iş birliğini kapsayan Yol Haritası’nın, uluslararası ekonomik ortamın değişen doğası göz önünde bulundurarak mevcut mekanizmaların gözden geçirilmesine, güncellenmesine ve bunlara dayalı bir yapı inşa edilmesine yardımcı olması hedefleniyor.

On yıllık yol haritasının ilk aşaması olarak belirlenen 2020-2022 döneminde, öncelikli iş birliği alanları olan ticaret, sanayi, turizm, tarım ve gıda güvenliği, enerji, ulaşım konularında proje oluşturma ve hazırlama konularına odaklanılacak.

Yol haritasının 2023-2027 yıllarını kapsayan ikinci dönemini ise ticaret iş birliğini derinleştirecek ve altı öncelikli iş birliği alanında çeşitli projelerin yürütülmesine odaklanılacak uygulama dönemi olacak.

On yıllık iş birliğinin 2028-2030 yıllarını kapsayan üçüncü ve son kısmı ise “gözden geçirme ve değerlendirme” aşaması olacak. Buna göre üye ülkeler, 2030’un sonuna kadar, iç ticaret hacimlerini toplam D-8 ticaretinin en az yüzde 10’una ulaştırmayı hedefliyor.

D-8 Dakka Bildirisi

Zirvenin ardından yayımlanan bildiride ise taraflar İstanbul, Dakka, Kahire, Tahran, Bali, Kuala Lumpur, Abuja ve İslamabad’da barış, demokrasi, ilerleme, diyalog, dayanışma, ortaklık ve hoşgörü ile ılımlılık konularında verilen taahhütleri, halkların ekonomik zenginliğini ve refahını sağlamak için temel ve kurucu değerler olarak yineledi.

Çok taraflılığa, özellikle BM sistemine olan güçlü inancın teyit edildiği bildiride, tüm bölgesel ve uluslararası kuruluşlara aktif katılım, etkin koordinasyon ve iş birliğini taahhüt ederek Güney-Güney ve Üçgen iş birliğinin potansiyeli ve faydasının altını çizdi.

Bildiride, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının, üye devletlerin çeşitli sektörler üzerindeki etkilerine karşı mücadelede iş birliğini derinleştirmenin önemi vurgulandı.

Sürdürülebilir sosyoekonomik kalkınma hedefinin takip edilmesinin arzulandığı kaydedilen bildiride, ticaret, tarım ve gıda güvenliği, sanayi iş birliği ve KOBİ’ler, enerji ve madenler, ulaştırma ve turizmde karşılıklı iş birliğinin önemi takdir edildi.

Bildiride, çeşitli alanlarda iş birliğini geliştirme olanaklarının araştırılacağı belirtildi.

İklim değişikliğinin, çağın en büyük zorluklarından biri olduğu teyit edilen bildiride, taraflar iklim değişikliğine uyum ve azaltımın acil bir küresel önceliği temsil ettiğini vurguladı.

Sürdürülebilir sosyoekonomik kalkınma hedefinin devam ettirilmesinin arzulandığı bildiride, ticaret, sanayi, fikri mülkiyet hakları, tarım, gıda güvenliği ve diğer alanlardaki sürdürülebilirlikte karşılıklı iş birliğinin önemi teslim edildi.

Terörizm, mezhepçilik ve aşırılıkla mücadele etme kararlılığı

Bildiride, ticaret sepetinin uluslararası düzeyde de genişletebilen ve çeşitlendirilebilen “Mavi Ekonominin muazzam potansiyelinden” yararlanmanın faydaları not edildi.

Üye Devletler arasındaki eş güdüm ve angajmanın daha da güçlendirilmesi ihtiyacının altının çizildiği bildiride, taraflar tüm biçimleri ve tezahürleriyle terörizm, mezhepçilik ve aşırılık da dahil olmak üzere, üye devletlerin ekonomik kalkınması ile barış ve refahına yönelik tüm tehditlere karşı mücadele etme kararlılığını ifade etti.

Bildiride ırkçılık, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı ve Müslüman karşıtlığının tüm biçimleriyle mücadele etme iradesi yeniden teyit edildi.

Turizm iş birliğini artırma çağrısı yapıldı

Ayrıca, üye ülkeler arasında turizm iş birliğini artırmak amacıyla düzenli Kıdemli Memurlar ve Bakanlar toplantılarının düzenlenmesi çağrısı da yapıldı.

D-8’in 2017’den bu yana başkanlığını yürüten Türkiye’ye takdirlerin iletildiği bildiride, bu süreçte görüşülen proje ve girişimlerden söz edildi.

Bildiride, bu girişimler arasında D-8 Uluslararası Üniversitesi, D-8 Tarım ve Gıda Güvenliği Araştırma Merkezi’nin kurulması, D-8 Sağlık ve Sosyal Koruma Programı’nın başlatılması sayıldı.

D-8 Yaratıcı Ekonomi ve Finans Merkezi’nin kurulması, Takas Ticaret Sistemi’nin başlatılması konularının da gelecek projeksiyonunda yer aldığı belirtilen bildiride, bu çerçevede İslam Kalkınma Bankası ve BM gibi uluslararası kurumlarla yürütülen iş birliğinin memnuniyet verdiği kaydedildi.

Bildiride, proje tekliflerinin ön fizibilite çalışmaları için D-8 Proje Destek Fonu kurulacağı ifade edilirken 2019’da gerçekleştirilen D-8 Turizm Bakanları Toplantısı’na da atıfta bulunuldu.

Bildiride, “Amaçların ve hedeflerin gerçekleştirilmesi ve işlerin gözden geçirilmesi amacıyla düzenli aralıklarla turizm iş birliği konusunda Kıdemli Memurlar ve Bakanlar toplantıları düzenlemeye çağırıyoruz.” ifadelerine yer verildi.

Üye ülkeler arasında ticaretin artmasına yardımcı olan D-8 Ticaret ve Sanayi Odaları Tüzüğü’nün kabul edilmesinin de memnuniyet verici olduğu ifade edilen bildiride, üyelerle diğer ülkeler arasında ticareti teşvik eden D-8 Ticaret ve Sanayi Odası dijital platformu kurulması fikrinin desteklendiği de belirtildi.

D-8 üyelerinin teknolojik gelişmeler alanında yakın çalışma sergilemesinin önemine işaret edilen bildiride, üye ülkelere D-8 Sağlık ve Sosyal Koruma Programı’na malzeme ve insan kaynağı desteği verme çağrısı yinelendi.

Eşit küresel Kovid-19 aşılamasının önemi vurgulandı

Bildiride üye ülkelere, aşılarda fiyat ve miktar avantajı sağlamak amacıyla Kovid-19 aşısı üreten uluslararası ilaç şirketleriyle yapılacak müzakerelerde iş birliği yapma çağrısında bulunuldu.

Herkesin aşıya güvenli ve adil erişim sağlaması için Kovid-19 Aşıları Küresel Erişim Programı (COVAX) Eş Başkanı olarak Endonezya Dışişleri Bakanının (Retno Marsudi) önemli rolünün takdir edildiği bildiride, “Küresel adil erişime ulaşana kadar hiçbir ekonomi tam olarak toparlanamayacağından, eşit küresel Kovid-19 aşılamasının sağlanması, küresel ekonomik iyileşmeyi hızlandırmaya önemli ölçüde katkıda bulunacaktır.” vurgusu yapıldı.

Pakistan hükümetinin, “Borç Erteleme Küresel Girişimi” çağrısının takdir edildiği aktarılan bildiride, “2020-2030 D-8 On Yıllık Yol Haritası’nın kabul edilmesini memnuniyetle karşılıyor ve belgenin etkili bir şekilde uygulanmasının önemini vurguluyoruz. Ayrıca tüm paydaşları kabul edilen yol haritasının tam olarak icra edilmesinde üzerlerine düşeni yapmaya çağırıyoruz.” ifadeleri yer aldı.

Üye devletleri, kendi bakanlıkları ve kurumları ile istişare içinde D-8 Özel Ekonomik Bölgeleri kurma olasılığını değerlendirmeye davet eden bildiride, ayrıca D-8 Sekretaryası, D-8 Özel Ekonomik Bölgelerinin kurulmasına yönelik politika çerçevesini ve düzenlemeleri tartışmak üzere bir toplantı yapmaya çağrıldı.

Bildiride, üye devletler, D-8 içi ticareti kolaylaştırmak amacıyla D-8 Üye Devletleri arasında ulaşım bağlantısallığını geliştirme ve güçlendirme olanaklarını araştırmaya teşvik edilerek “Üye devletleri, bu hayati önemdeki sektörde iş birliğini geliştirmek ve temin etmek için mümkün olan en kısa sürede Tercihli Ticaret, Vize ve Gümrük Anlaşmalarını onaylamaya ve uygulamaya koymaya teşvik ediyoruz.” ifadesi kullanıldı.

Bildiride, verimli bir sonuç için önkoşul olarak üye devletler arasında sürekli ve etkili iş birliğine ve müzakereye duyulan ihtiyaç kabul edilirken teknik ve politika belirleme konularındaki toplantıların zamanında yapılması ihtiyacının altı çizildi.

Verimlilik ve etkinliklerini artırarak D-8 Çalışma Gruplarını yeniden canlandırma kararı alınan bildiride, üye devletlerin farklı seviyelerde D-8 toplantıları organize etme ve başarılı bir şekilde ev sahipliği yapma çabaları takdir edildi.

Bildiride, Malezya 26 Eylül 2019’da D-8 Şartı’nı onayladığı için kutlanırken “Küresel Kovid-19 salgını esnasında, var olan ve ortaya çıkan ekonomik zorluklara rağmen D-8 Üye Devletlerinin komşu ülkelerinin yerlerinden edilmiş vatandaşlarına sağladıkları yardım dahil olmak üzere kendilerini barındırmadaki cömertliklerini ve insani liderlik rolünü takdir ediyoruz. Ayrıca kendi ülkelerine güvenli, gönüllü, sürdürülebilir ve onurlu bir şekilde geri dönmelerini ahlaken destekliyoruz.” denildi.

Ülkelere, bölge dışı yargı yetkisinden kaçınma ve BM Şartına ve uluslararası hukuka aykırı olarak uygulanan araçlar olan tek taraflı ekonomik yaptırımlar ve ekonomik veya siyasi baskıyı reddetme çağrısında bulunulan bildiride, bu tür önlemlerden etkilenen D-8 üye devletlerine destek ifade edildi.

Bildiride, örgütün amaç ve hedeflerine ulaşmak için ön koşul olarak güçlü ve verimli bir sekretarya ihtiyacı vurgulanırken D-8 Teşkilatının üyeliğinin genişletilmesi fikrinin prensip olarak desteklendiği aktarıldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın liderliğine teşekkür

Nijerya Federal Cumhuriyeti Büyükelçisi Isiaka Abdulkadir İmam’ın, D-8 Teşkilatının bir sonraki Genel Sekreteri olarak aday gösterilmesinin memnuniyetle karşılandığı belirtilen bildiride, “Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Zat-ı Devletleri Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a, Dönem Başkanlığı döneminde D-8 hedeflerinin desteklenmesindeki liderliği, bağlılığı ve özverili çabaları için derin teşekkürlerimizi sunuyoruz.” vurgusu yapıldı.

Bangladeş’e 10. Zirveye başarıyla ev sahipliği yaptıkları için teşekkürlerin sunulduğu bildiride, Mısır’ın 11. D-8 Zirvesi’ne ev sahipliği yapmaya yönelik teklifinin memnuniyetle karşılandığını, tarihin bilahare ele alınacağı açıklandı.

(AA)