ÖDEM

Bacaklarında şişme olan bazı kişiler, idrar söktürücü ilaçlarla bunu gidermeye çalışıyor. Oysa bunu yapmak kesinlikle çözüm değildir. Öncelikle yapılması gereken, ödemin neden oluştuğunu belirlemektir. Bu konuda toplumu bilgilendirmek amacıyla yazdım az sonra okuyacağınız satırları.

Ödem, yani sıvı toplanması sadece deri altında değil, kalbi çevreleyen boşlukta, karın boşluğunda, akciğerlerde, beyinde veya iç organların çevresinde de görülebilir.

Bacaklarda, ayaklarda ve ayak bileklerinde ödeme daha çok rastlanmasının nedeni yer çekiminden başka bir şey değildir. Yaşlılarda ödeme daha sık rastlanır. Ortam sıcak olduğunda ödem oluşması daha kolay olur.

Bugün özellikle ayak, ayak bileği ve bacaklarda görülen ödemden söz etmek istiyorum.

SAĞLIKLI KİŞİLERDE GÖRÜLEN ÖDEMİN NEDENLERİ:

• Uzun süre ayakta durmak veya aynı pozisyonda oturmak ödeme neden olabilir.
• Fazla tuz tüketenlerde ödeme daha sık rastlanır.
• Doğum kontrol ilaçları, ağrı kesiciler, bazı şeker ve tansiyon ilaçları ödeme neden olabilir.
• Adet öncesi dönemde ve hamilelikte hormonlardaki dalgalanmalar nedeniyle ödem oluşabilir.
• Şişmanlarda ödeme daha sık rastlanır. Bu kişilerdeki ödem sadece şişmanlıktan olabileceği gibi, birlikte bulunabilecek başka hastalıklar da buna katkı yapmış olabilir.

BİR HASTALIĞIN SONUCUNDA ORTAYA ÇIKAN ÖDEM ÖRNEKLERİ:

A ) TEK TARAFLI ÖDEM NEDENLERİ

• Ameliyatlar, ışın tedavisi, yaralanma, toplar damardaki kan pıhtısı, yanık, enfeksiyon veya alerji olabilir.
• Lenfanjit adı verilen durumlarda, kol ya da bacakta aniden başlayan bölgesel ağrı, şişlik ve kızarıklığın yanı sıra hem şişlik olan bölgede, hem de tüm vücutta ısı artışı görülebilir.
• Lenf sisteminde oluşan hasarlar bazen lenfödem adı verilen duruma yol açabilir. Örneğin meme kanseri ameliyatlarını takiben, günler içinde veya bazen aylar hatta yıllar sonra kolda belirgin bir ödem oluşabilir.
• Bacaktaki toplardamarlardan birinde kan pıhtısına bağlı olarak dolaşım bozukluğu oluşursa bu da ödeme neden olabilir. Bu tür ödemlerin başlangıcı ani ve ağrılı olur.

B ) İKİ TARAFLI ÖDEM ÖRNEKLERİ

• Bacaklardaki ödemin en sık nedenlerinden biri olan varis, bacak toplardamarlarındaki kanın kalbe doğru gideceğine geriye doğru gitmesi demektir. İşleri gereği ayakta veya oturarak saatlerce hareketsiz kalan kişilerde, kilolularda, hamilelerde daha sık görülür. Genetik yatkınlığı olanlarda varis oluşma ihtimali daha yüksektir.
• Kalp yetmezliğinde kanın pompalanmasındaki yetersizlik, bacaklarda ödeme neden olabilir. Bu hastalarda bazen karın boşluğunda da sıvı birikmesi olabilir. Hatta bazen akciğerlerde sıvı birikebilir.
• Böbrek yetmezliğinde böbreklerin su ve tuzu atmasındaki yetersizlik nedeniyle göz çevresinde ve bacaklarda şişlik oluşabilir.
• Karaciğer sirozunda hem bacaklarda, hem de karın boşluğunda sıvı artışı olabilir.
• Perikardit adı verilen bir hastalıkta hem bacaklarda sıvı birikmesi, hem de nefes darlığı görülebilir.
• Tiroid bezi tembelliği tüm vücutta sıvı artışına neden olabilir.
• Hamilelik sırasında görülebilen pre eklampsi denilen durumda yüz, kol ve bacaklarda ödem oluşabilir.
• Cushing hastalığında tüm vücutta ödem oluşabilir.
• Fil hastalığı adı verilen ve yurdumuzda sık rastlanmayan bir hastalıkta parazitlerin lenf damarlarını tıkaması nedeniyle bacaklarda ileri derecede ödem görülebilir.

ÖDEM OLUŞMASINI ÖNLEMEK VEYA AZALTMAK İÇIN ÖNLEMLER:

• Tuzu kısıtlamak çok önemlidir. 1 gram tuzun 200 cc yani yaklaşık bir su bardağı kadar suyun tutulmasına neden olduğu öne sürülmektedir.
• Oturarak çalışan kişilerin arada bir kalkıp yürümeleri ya da en azından ayaklarını hareket ettirmeleri önemlidir.
• Akşamları ayakları kalp düzeyinden yukarıya kaldırıp o şekilde dinlenmek yararlı olur.
• Dar ayakkabı ve dar çamaşırlardan sakınmakta yarar vardır.
• Ödemi önlemenin uzun vadeli fakat en etkili yolu kilo almamak veya fazla kilolardan kurtulmaktır.

ÖDEMİ OLAN KİŞİLER HANGİ DURUMLARDA DOKTORA GİTMELİ?

• Evde alınan önlemler yeterli sonuç vermemiş, hatta ödem daha da artmış
• Kalp, böbrek ve karaciğer hastası olanlarda ayak şişmesi başlamış
• Ödemin yanı sıra ateş yükselmişse, şiş olan bölgede kızarıklık, ağrı ve ısı artışı
• Hamilelerde ani bir ödem oluşmuşsa.

Özetle belirtmek isterim ki, ödem sağlıklı kişilerde görülebileceği gibi önemli bir hastalığın işareti de olabilir. Bu nedenle önce ödemin nedeni belirlenmeli sonra tedavi edilmelidir.

Sağlıklı ve mutlu günler diliyorum.