Sabahları yükselen şekerin anlamı

“Doktor bey, şeker hastasıyım. İnsülin kullanıyorum. Bazı geceler saat 2 ya da 3 sıralarında ter içinde ve baş ağrısı ile uyanıyorum. O sırada kalbim çok hızlı atıyor. Etrafı bulanık görüyorum, başım dönüyor. Kalkıp bir şeyler yiyip içince düzeliyorum. Sabah çok yorgun ve ağzım kupkuru halde uyanıyorum. Şekerimi ölçüyorum, tavan yapmış oluyor.”

Bu tür yakınmaları olan bir şeker hastası iseniz, insülin kullanıyorsanız, ya da anneniz, babanız, yakınlarınız benzer durumda ise bu makalem özellikle sizin için…

Gece yarısı 02 – 03 sıralarında gaflet uykusundaki bir insanın kan şekerindeki düşme vücutta bir alarm gibi algılanır. Bir bakıma büyük bir stres yaşar vücut. Bunun üzerine stres hormonları denilen hormonlar ve insüline zıt etkilere sahip bir diğer hormon olan glukagon hormonu devreye girer. Hızla salgılanan bu hormonlar düşen kan şekerini normal düzeye çıkarmakla kalmayıp adeta bir panik havasında, normalin çok üstüne çıkarırlar. Tip 1 şeker hastalarında ve insülin kullanan tip 2 şeker hastalarının bazılarında sabah erken saatlerinde kan şekerindeki anormal yüksekliğin sebebi budur. Tıp dilinde bu duruma SOMOGYİ (Somogi diye okunur) ETKİSİ diyoruz. Somogyi, bu tabloyu ilk kez tanımlayan Macar doktorun adıdır.

Somogy etkisinin iki nedeni olabilir: Ya gece yatarken yapılan insülin dozu fazla gelmiştir, ya da yatmadan önce hafif bir şeyler atıştırma kuralına uyulmamıştır.

İnsülin kullanmakta olup sabah şekeri yüksek çıkan kişilerde bunun nedenini anlamak için bir kaç gün süre ile gece 02 ile 03 arasında şeker ölçülmelidir. O saatler arasında şeker düşük bulunuyorsa sabah şekerindeki yüksekliğin sebebinin Somogyi etkisi olduğunu anlarız. Problem anlaşıldığında sebebe yönelik önlem almak üzere hasta ile doktoru işbirliği yapmalıdır.

Sabah şeker yüksekliğinin Somogyi etkisinden başka bir nedeni daha vardır. Sabahın erken saatlerinde salgılanan bazı hormonlar (büyüme hormonu, kortizol, adrenalin ve noradrenalin) karaciğerden bol miktarda şekerin kana geçmesine neden olur. Buna karşılık şekeri kontrol etmek üzere pankreastan insülin salgılanır. Eğer insülin salgılanması yetersiz ise sabahın erken saatlerinde kan şekerinde yükselme görülür. Buna şafak etkisi veya tıptaki adıyla DAWN (ŞAFAK) ETKİSİ denir.

Bu iki durumu bir birinden ayırmak için başvurulacak basit bir yol vardır. Gece yarısı 02 ile 03 arasında ölçülen şeker düşükse Somogyi etkisi, normal veya yüksek ise şafak etkisi olduğuna karar verilir.

Sağlıklı ve mutlu kalmanız dileğiyle…